اسپیکر مانیتورینگ جزو مهم‌ترین تجهیزات استودیویی و ابزار اصلی شما برای شنیدن موسیقی در حال ساخت به شمار می‌رود. در واقع، چه بخواهید با استفاده از میدی کنترلر به آهنگسازی بپردازید، چه بخواهید به ضبط موسیقی بپردازید و چه قصد میکس و مسترینگ موسیقی را داشته باشید، به یک جفت اسپیکر مانیتورینگ نیاز دارید.
این وسیله با وجود اهمیت بسیار خود، ساختاری نسبتاً ساده دارد که تنها از چند قطعه مشخص تشکیل شده است. در این مطلب، اصلی‌ترین اجزای اسپیکر مانیتورینگ و تأثیر هر یک از آنها در عملکرد این وسیله را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
وظیفه اجزای اسپیکر در یک نگاه
پیش از اینکه به‌طور مفصل درباره بخش‌های مختلف اسپیکر مانیتورینگ صحبت کنیم، بیایید در قالب یک جدول و به‌صورت سریع و خلاصه، با این اجزا و وظیفه آنها آشنا شویم:
| توییتر | بازتولید فرکانس‌های بالا و میانی به بالا |
| ووفر | بازتولید فرکانس‌های پایین و میانی به پایین |
| ویوگاید | هدایت امواج صوتی تولیدشده توسط توییتر و ووفر |
| پورت آکوستیک | خارج کردن نیروی مکش حاصله از حرکت ووفر |
| امپلیفایر | تأمین انرژی موردنیاز درایورها |
توییتر (درایور فرکانس بالا)
درایور فرکانس بالا یا توییتر، همانگونه که از نامش پیداست، وظیفه بازتولید فرکانس‌های صوتی میانی به بالا (آپرمید) و بالا (تربل) را به عهده دارد.
توییترها در واقع بلندگوهایی کوچک هستند که مدار اسپیکر تنها محدوده فرکانسی ذکرشده را به آنها ارسال می‌کند.
دیافراگم در توییتر اسپیکر، از موادی مختلف همچون ابریشم، آلومینیوم، بریلیوم یا حتی تیتانیوم ساخته می‌شود.
ووفر (درایور فرکانس پایین)
ووفر در اسپیکر مانیتورینگ، وظیفه بازتولید فرکانس‌های پایین (بیس) و بخشی از فرکانس‌های میانی را بر عهده دارد. ووفر یا درایور فرکانس پایین، اندازه‌ای به‌وضوح بزرگ‌تر از توییتر دارد تا بتواند طول موج‌هایی بلندتر، یعنی فرکانس‌های صوتی پایین‌تر را به‌آسانی تولید کند. اندازه بزرگ‌تر ووفر باعث می‌شود که این درایور برای به حرکت درآمدن، نیازمند یک امپلیفایر قدرتمند‌تر و توان الکتریکی بیشتر باشد.
دیافراگم ووفر معمولاً از صفحه‌ای از جنس کولار (Kevlar)، آرامید، کاغذ و مشتقات آن یا پلی‌پروپیلن ساخته می‌شود.
ویوگاید (waveguide)
ویوگاید که در اطراف درایورها واقع شده است، وظیفه هدایت امواج صوتی تولیدشده توسط توییتر و ووفر را دارد و وسعت میدان بهینه صوتی عمودی و افقی اسپیکر را تعیین می‌کند. ویوگاید در هر اسپیکر، شکلی متفاوت دارد تا بهینه‌ترین عملکرد درایور را به نمایش بگذارد و اغلب جزئی از ساختار بخش جلویی بدنه است.
پورت آکوستیک
پورت آکوستیک (بیس پورت)، دریچه‌ای در بخش پشتی یا جلویی بدنه است که نیروی مکش حاصله از حرکت ووفر را از درون کابینت اسپیکر خارج می‌کند. این دریچه می‌تواند با خارج کردن هوا، عمق بیس قابل بازتولید توسط اسپیکر مانیتورینگ را افزایش دهد.
شکل و اندازه پورت آکوستیک، تأثیری مستقیم در فرکانس صوتی قابل تولید توسط اسپیکر دارد و شرکت‌های سازنده، این دریچه را به‌گونه‌ای مهندسی می‌کنند که بازتولید بازه‌ای خاص از طیف فرکانس صوتی را پوشش دهد.
بسیاری از اسپیکرهای مانیتورینگ امروزی به یک بیس پورت مجهز هستند؛ اما برخی از اسپیکرها نیز طراحی کاملاً بسته دارند و از این دریچه بهره‌مند نیستند.
همچنین برخی از مدل‌های موجود در بازار نیز دریچه‌ای پوشیده‌شده با یک دیافراگم، شبیه به دیافراگم ساب‌ووفر، دارند که پسیو ریدیتور (passive radiator) نامیده می‌شود و می‌تواند با بهره‌گیری از فشار هوای حاصله از حرکت ووفر، به حرکت درآید و بازه فرکانسی خاصی را تولید کند. پسیو ریدیتورها باعث افزایش چشمگیر پوشش فرکانس‌های بیس توسط اسپیکر می‌شوند و به همین دلیل، بسیاری از حرفه‌ای‌ها به سراغ مدل‌های مجهز به این ویژگی می‌روند.
امپلیفایر
اسپیکرهای مانیتورینگ در دو نوع پسیو و اکتیو تولید می‌شوند.
نمونه‌های پسیو، هیچ مدار تقویت‌کننده‌ای درون خود ندارند و باید آنها را به یک امپلیفایر مخصوص متصل کرد. در مقابل، نوع اکتیو اسپیکرهای مانیتورینگ، به حداقل یک امپلیفایر مجهز هستند و برای کار، نیاز به هیچ‌گونه تقویت‌کننده مجزا ندارند. بنابراین، برای استفاده از این نوع از اسپیکر، تنها کافیست که آنها را به کارت صدای استودیویی متصل کنید.
اکثر اسپیکرهای مانیتورینگ موجود در بازار، از نوع اکتیو هستند و برای کار، نیازی به یک امپ مجزا ندارند. طراحی اکتیو در اسپیکر، نویدبخش کیفیت صدای بالای آن است؛ زیرا شرکت‌های سازنده، امپلیفایر داخلی آنها را به‌شکلی کاملاً همگام با طراحی آکوستیک و درایورهای‌شان تنظیم و طراحی می‌کنند تا بهینه‌ترین عملکرد ممکن حاصل شود. بنابراین، با استفاده از اسپیکرهای مانیتورینگ اکتیو، می‌توانید به‌شکلی بسیار آسان، صدایی کاملاً بهینه و بسیار باکیفیت را در استودیوی خود تجربه کنید.
اسپیکرهای مانیتورینگ اکتیو اخیراً به دنبال پیشرفت فناوری ساخت امپلیفایرهای دیجیتال کلاس-دی و پردازشگرهای سیگنال صوتی، شاهد بهبود کیفی چشمگیری بوده‌اند و محبوبیت و فراوانی دوچندانی در بازار یافته‌اند.
کابینت
کابینت در واقع بدنه اسپیکر مانیتورینگ است و تمامی اجزای آن را در خود نگه می‌دارد. این بخش از اسپیکر معمولاً با موادی خاص یا صفحاتی با طراحی ویژه، از لحاظ آکوستیک بهینه‌سازی و در فرکانسی خاص تنظیم می‌شود تا عملکردی بهینه‌تر را برای درایورها رقم بزند. این فرکانس خاص معمولاً از طریق بیس پورت یا پسیو ریدیتور توسط سازنده اسپیکر تقویت می‌شود.
کابینت، وظیفه کنترل حرکات درایور و جداسازی حرکات رو به جلو و رو به عقب آن از یکدیگر را نیز دارد تا دقتی بالاتر را برای اسپیکر رقم بزند.
کابینت اسپیکرهای مانیتورینگ، از موادی مختلف همچون چوب، پلاستیک، فلزات و مواد کامپوزیت ساخته می‌شود؛ اما بخش اعظم نمونه‌های موجود در بازار، کابینتی از جنس چوب یا کامپوزیت دارند. کابینت مدل‌هایی انگشت‌شمار همچون محصولات شرکت جنلک (Genelec) نیز از فلز ساخته شده‌اند.
نتیجه‌گیری
مواردی که در این مطلب نام برده شدند، اجزای اصلی یک اسپیکر مانیتورینگ متداول هستند و ممکن است برخی از نمونه‌های این وسیله، به اجزا و امکاناتی بیشتر یا کمتر مجهز باشند.
اما فارغ از نوع و مدل اسپیکر، باید نحوه قراردهی این وسیله و وضعیت آکوستیک فضای استودیوی خود را نیز مورد توجه ویژه قرار دهید تا بتوانید بهترین کیفیت ممکن را از آن دریافت کنید. در ویدئوی زیر که توسط وبسایت گیتار ایران تهیه شده است، به برخی از این نکات مهم اشاره می‌شود:
<div id=”16424009904″><script type=”text/JavaScript” src=”https://www.aparat.com/embed/k39qe1q?data[rnddiv]=16424009904&data[responsive]=yes”></script></div>
سوالات متداول درباره اجزای اسپیکر مانیتورینگ
- یک اسپیکر مانیتورینگ از چه بخش‌هایی تشکیل شده است؟
بخش‌های اصلی یک اسپیکر مانیتورینگ عبارتند از توییتر (درایور فرکانس بالا)، ووفر (درایور فرکانس‌های پایین)، ویوگاید، پورت آکوستیک، امپلیفایر و کابینت (بدنه).
- وظیفه توییتر در اسپیکر چیست؟
درایور فرکانس بالا یا توییتر، وظیفه بازتولید محدوده فرکانس‌های صوتی میانی به بالا (آپرمید) و بالا (تربل) را به عهده دارد.
- وظیفه ووفر در اسپیکر چیست؟
ووفر یا درایور فرکانس پایین، وظیفه بازتولید فرکانس‌های پایین و بخشی از فرکانس‌های میانی (میدرنج) را عهده‌دار است.
- ووفر و توییتر از چه موادی ساخته می‌شوند؟
برای ساخت ووفر و توییتر از مواد مختلفی استفاده می‌شود؛ اما معمولاً ووفر از کولار/آرامید، پلی‌پروپیلن یا کاغذ و توییتر از ابریشم، آلومینیوم، تیتانیوم یا بریلیوم ساخته می‌شود.
- محل قرارگیری پورت آکوستیک چه تأثیری بر عملکرد اسپیکر دارد؟
مهم‌ترین نقش پورت آکوستیک یا همان بیس پورت، کمک به خروج بهینه هوا از درون کابینت است و نقشی اساسی در پاسخ‌دهی فرکانس‌های پایین دارد. اگر این پورت در بخش جلویی کابینت قرار گرفته باشد، می‌توان اسپیکر را بدون تأثیر منفی بر فرکانس‌های بیس، نزدیک‌تر به دیوارها قرار داد؛ اما اگر این پورت در بخش پشتی کابینت تعبیه شده باشد، باید اسپیکر را کمی دور از دیوارها قرار دهید تا بیسی دقیق و تمیز را از آن دریافت کنید.
- تفاوت اسپیکرهای اکتیو و پسیو در چیست؟
اسپیکرهای اکتیو دارای امپلیفایر داخلی هستند و نمونه‌های پسیو به یک امپلیفایر جداگانه نیاز دارند.
- کابینت اسپیکر از چه موادی ساخته می‌شود؟
کابینت یا همان بدنه اسپیکر از موادی چون چوب، فلز و پلاستیک ساخته می‌شود. به‌کارگیری هر یک از این مواد، تأثیری قابل توجه بر صدادهی نهایی اسپیکر دارد.
