این انبارهای بذر میتوانند بشریت را نجات دهند
در طول محاصره ۸۷۲ روزه لنینگراد در اوایل دهه ۱۹۴۰ میلادی، ۹ نفر جان خود را در راه محافظت از یک کتابخانه از دست دادند. این کتابخانه برای کتاب نبود، بلکه برای بذرهایی بود که از سراسر دنیا جمعآوری شده بودند. این ۹ نفر، دانشمندان تغذیه بودند که بههمراه ۷۰۰,۰۰۰ نفر دیگر در اثر گرسنگی جان باختند. کتابخانهای که از آن محافظت میکردند، نخستین بانک بذر جهان بود، که پیشدرآمدی برای بانکهای ژن امروزی در سراسر دنیا محسوب شد.
تاریخچه و اهمیت بانکهای ژن
بانکهای ژن، مخازن زیستی هستند که برای ذخیرهسازی مواد ژنتیکی مانند بذر و سلول استفاده میشوند. ریشههای این ایده به نیکولای واویلوف، فردی روسی علاقهمند به گیاهان، بازمیگردد که رویای یک مرکز جامع برای جمعآوری بذرهای جهانی را داشت؛ جایی که پژوهشگران، دانشمندان و پرورشدهندگان بتوانند از آن برای مبارزه با قحطی بهره ببرند. واویلوف در طول عمر خود توانست ۱۱۵ مأموریت در ۶۴ کشور انجام دهد و ۳۸۰,۰۰۰ نمونه برای بانک بذر در لنینگراد جمعآوری کند. این بانک به گنجینهای ارزشمند در کشاورزی تبدیل شد و پس از مرگ واویلوف در گولاگ، ایده او به حفظ تنوع ژنتیکی غذا و تغذیه جمعیت جهانی در مواجهه با بحرانها و تغییرات اقلیمی تبدیل شد.
وضعیت کنونی بانکهای ژن
امروزه صدها بانک ژن در سراسر جهان وجود دارد. استفان اشمیتز، مدیر اجرایی موسسه Crop Trust، میگوید: «تقریباً هر کشور بانک ژن ملی خود را دارد.» این موسسه به حمایت از بانکهای ژن و بانکهای بذر از طریق تأمین مالی، مدیریت، آموزش و فناوری میپردازد. بانکهای ژن به بخش حیاتی آینده بشریت تبدیل شدهاند و در شرایط اضطراری گسترده، حکم کشتی نوح را دارند.
نقش بانکهای ژن در جلوگیری از قحطی
بانکهای ژن خزانههایی از تنوع ژنتیکی هستند و نقش حفاظتی حیاتی در برابر قحطی دارند. به عنوان مثال، قحطی سیبزمینی ایرلند را در نظر بگیرید: اگر تمام کشاورزان تنها یک گونه سیبزمینی بکارند، یک تهدید مانند قارچ، ویروس یا حشره میتواند محصول یک کشور را بهطور کامل نابود کند. بانکهای ژن به عنوان کتابخانههای ژنتیکی عمل کرده و پژوهش کشاورزی، پرورش گیاه و کشاورزی را تسهیل میکنند.
مرکز جهانی بذر Svalbard
با توجه به آسیبپذیری بانکها در برابر قطعی برق و جنگ، در سال ۲۰۰۸ کارشناسان طرح نهایی نسخه پشتیبان را اجرا کردند؛ یعنی ایجاد یک مرکز عظیم در قطب شمال، در منطقهای به نام Svalbard. یخ دائمی این منطقه تضمین میکند که حتی در صورت قطع برق، بذرها امن باقی بمانند. اکنون بانک جهانی بذر Svalbard بیش از ۱,۳۷۸,۲۳۸ نمونه بذر از تقریباً تمام کشورهای جهان را در خود جای داده و ظرفیت میلیونها نمونه دیگر نیز دارد.
بانکهای ژن نه تنها نقطه شروعی برای پژوهش و پرورش مدرن هستند، بلکه گاهی تنها راه کمک به کشاورزان پس از بلایای طبیعی و بحرانها محسوب میشوند.
